Hiệu quả kinh tế bị kìm hãm bởi các công ty độc quyền công nghệ

Việc sở hữu thông tin thị trường cũng được chứng minh là một yếu tố quan trọng để thành công, đặc biệt là đối với các nền tảng thị trường ngang hàng như Amazon và Airbnb. Trong một thập kỷ qua, sự gia tăng của các thị trường đã chứng minh thông tin có giá trị như thế nào và việc sở hữu dữ liệu người dùng có thể mở ra tiềm năng doanh thu khủng khiếp như thế nào.

Các doanh nghiệp nền tảng và thị trường tìm cách cung cấp cơ sở hạ tầng thuận tiện để kết nối người tạo giá trị và người tiêu dùng. Giá trị của mạng phần lớn phụ thuộc vào cách người trung gian tạo điều kiện và quản lý các giao dịch giá trị chất lượng, đặc biệt là trong các ngành và ngành dọc nơi thông tin thường không đối xứng. Một thị trường thành công cao sẽ có khả năng giữ lại thông tin và tận dụng sự bất cân xứng của thông tin đó.

Khi các nền tảng này đạt được sự phù hợp với thị trường sản phẩm, ngày càng nhiều người dùng sẽ tham gia vào network, do đó làm tăng giá trị của network. Mặc dù người dùng có thể tạo thu nhập từ việc tham gia vào mạng, nhưng khả năng tận dụng sự bất cân xứng thông tin sẽ phân phối phần lớn tài sản do mạng tạo ra cho chủ sở hữu mạng chứ không phải những người tham gia.

Có một lập luận mạnh mẽ rằng các công ty độc quyền công nghệ như Amazon và Facebook sẽ gây hại cho nền kinh tế. Khi các công ty này tiếp tục tiến tới việc thống trị và hợp nhất thị trường, lợi nhuận do các doanh nghiệp này tạo ra sẽ tăng lên. Tuy nhiên, một nghiên cứu được thực hiện bởi Sophie Guilloux-Nefussi, một nhà kinh tế học của ngân hàng trung ương Pháp, các khoản đầu tư và tiền lương đã không theo kịp mức độ tăng trưởng của lợi nhuận.

Lấy ví dụ như Amazon: Gã khổng lồ thương mại điện tử đã tiết lộ vào năm 2017 rằng mức lương trung bình cho 500.000 nhân viên của họ là 28.446 đô la. Nói cách khác, 50% nhân viên của họ kiếm được ít hơn 28.446 đô la trong năm 2017. Jeff Bezos, Giám đốc điều hành của công ty và là người giàu nhất thế giới, đã nhận được 1,68 triệu đô la trong năm đó, gần 60 lần mức lương trung bình.

Khi những gã khổng lồ công nghệ hình thành sự thống trị độc quyền trên thị trường, họ có xu hướng ngăn cản sự cạnh tranh từ những người mới gia nhập thị trường bằng cách định giá mạnh mẽ mang tính săn mồi hoặc bằng cách mua lại hoàn toàn các đối thủ cạnh tranh. Cạnh tranh tự do bị hạn chế và điều đó góp phần vào sự kém hiệu quả của thị trường.

Ethereum network

Mặc dù tầm nhìn về việc có một thị trường lý tưởng và Internet phi tập trung có vẻ hư cấu, nhưng thực tế, chúng ta đang tiến gần hơn với lý tưởng này bằng công nghệ blockchain và Ethereum network.

Ethereum là một mạng lưới blockchain công cộng, phi tập trung (decentralized public blockchain network), tạo điều kiện hoạt động cho các hợp đồng thông minh. Đây là các chương trình tự vận hành có thể tạo điều kiện và thực hiện trao đổi giá trị một cách tự động khi các điều kiện nhất định được đáp ứng.

Ethereum tương tự như App Store. Nó cho phép các nhà phát triển xây dựng các ứng dụng phi tập trung (gọi tắt là ‘dapps’) trên network. Tuy nhiên, thay vì sử dụng tiền fiat, mã thông báo (token) được sử dụng trên mạng Ethereum để đổi lấy hàng hóa và dịch vụ. Nhưng trên hết, việc sử dụng mã thông báo cung cấp thêm một chiều hướng mới cho network là cấp quyền sở hữu cho những người tham gia.

Giá trị cho tất cả người dùng

Golem Project là một trong những công ty được xây dựng trên Ethereum network. Golem Network Tokens (GNT) cho phép user tham gia vào mạng.

Khi có đủ user cung cấp sức mạnh tính toán nhàn rỗi trên máy tính cá nhân của họ cho Golem Network, một “siêu máy tính có nguồn lực cộng đồng” (crowdsourced supercomputer) được tạo ra. Những user này sẽ nhận lại GNT từ những user sử dụng “siêu máy tính” này.

Khi các hiệu ứng network tích cực bắt đầu được tạo ra, user sử dụng siêu máy tính sẽ thu hút nhiều user hơn nữa để cung cấp sức mạnh tính toán đám mây và đổi lấy GNT. Do đó, user siêu máy tính được hưởng lợi từ việc tiếp cận giải pháp điện toán đám mây với chi phí tương đối thấp và user có được nguồn thu nhập mới dựa vào sức mạnh tính toán từ thiết bị cá nhân của họ. Tất cả những người tham gia network đều nhận được ‘giá trị tham gia mạng’ (network participation value) tích cực.

Tuy nhiên, điều làm cho các blockchain network trở nên khác biệt là khả năng tạo ra một chiều giá trị mới ngoài giá trị tham gia mạng. Vì có một nguồn cung cấp GNT hữu hạn trong network, nên khi nhu cầu của GNT tăng lên theo số lượng user thì giá trị của GNT cũng sẽ tăng theo. Nghĩa là càng nhiều người dùng tham gia mạng, thì càng nhiều người dùng hiện tại được thưởng vì GNT của họ tăng giá trị, mang lại ‘giá trị sở hữu mạng’.

Từ ví dụ này, rõ ràng là sự giàu có được tạo ra bởi hiệu ứng mạng của blockchain network được phân phối công bằng hơn giữa những người tham gia thông qua quyền sở hữu các network token. Thông tin của tất cả các giao dịch và trao đổi được xác minh công khai trong blockchain, với việc quản lý và thanh toán của nó được tự động điều chỉnh thông qua các hợp đồng thông minh.

Còn các nhà phát triển dapps thì sao?

Chúng ta đã thiết lập những lợi ích hữu hình mà những người tham gia network được hưởng, nhưng điều gì sẽ thúc đẩy các dapp developer tạo ra các network hữu ích và hiệu quả trên blockchain?

Một lần nữa chúng ta đề cập đến Silicon Valley, đặc biệt là sự tương tác giữa Richard Hendricks và đồng nghiệp của ông Bertram Gilfoyle sau khi họ bị mọi nhà đầu tư mạo hiểm ở Thung lũng từ chối vì những vụ bê bối. Họ không thể gây quỹ và startup của họ đang cạn kiệt tiền.

Cuộc trò chuyện ngắn gọn như sau:

• Hendricks: "Điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta không cần một nhà đầu tư nào? Nếu tất cả những gì chúng ta cần là khách hàng?"

• Gilfoyle: "Khách hàng để làm gì? Chúng ta chưa 'build' được sản phẩm cơ mà"

• Hendricks: "Chà, chúng ta cũng không có cả những 'builder' phải không? Ý tôi là, họ đang giảm giá cho người mua trước cả khi họ 'build'."

Một ví dụ khác về một trong những ưu điểm của Ethereum network đã được nhắc đến trong nhiều chương trình. Các công ty blockchain có thể không bao giờ cần huy động thêm một đô la nào từ các nhà đầu tư mạo hiểm nữa.

Mọi người đều biết rằng việc huy động vốn từ các nhà đầu tư không phải là một công việc dễ dàng, đặc biệt là đối với các công ty về marketplace platform. Đó là một bài toán kinh điển về con gà và quả trứng - hầu hết các nhà đầu tư cần phải xem các thị trường đã được kiểm chứng với các giao dịch thực tế đang diễn ra trước khi họ đầu tư, nhưng các công ty khởi nghiệp cần có vốn để mở rộng cơ sở hạ tầng và thu hút người dùng mới. Và bây giờ, hãy thử gây quỹ mà không có sản phẩm đã hoàn thiện trên một công nghệ tương đối mới và không quen thuộc.

Token sẽ giải cứu tình thế này một lần nữa. Bằng cách tạo ra một hệ thống tiền tệ cho network, các dapp developer có khả năng gây quỹ bằng cách bán token cho bất kỳ ai. Quyền sở hữu token có thể được xác minh công khai trên blockchain, vì vậy những người bình thường hiện nay đã có thể đầu tư vào công nghệ tiên tiến này.

Gnosis, một nền tảng dựa trên Ethereum cho phép các ứng dụng thị trường dự đoán thế hệ ứng dụng tiếp theo, đã huy động được 12,5 triệu đô la Mỹ trong vòng 10 phút. Gần đây hơn, cựu Giám đốc điều hành Mozilla Brendan Eich đã huy động được 35 triệu đô la Mỹ cho trình duyệt web mới của mình trong vòng chưa đầy 30 giây. Đây chỉ là hai trong số 435 dự án đã huy động vốn thông qua ICO thành công vào năm 2017. Năm đó, tổng cộng 5,6 tỷ đô la đã được các công ty startup về blockchain huy động được.

Rõ ràng, các công ty kỳ lân đã được tạo ra trong vài giây, tạo ra cho chúng ta một kỷ nguyên thật đáng sống. 

Tương lai của blockchain: Utopian hay dystopian?

Tóm lại, với sự phát triển không ngừng của công nghệ blockchain, chúng ta đang tiến gần đến nơi mà mọi người có thể trao đổi giá trị theo cách ngang hàng mà không cần các cơ quan quản lý thị trường và chính quyền trung ương mạnh mẽ. Các giao dịch giá trị có thể được lập trình và thực thi bằng mã code, được xác minh thông qua cộng tác hàng loạt, khiến gian lận hoặc bất kỳ sự can thiệp nào khác trở nên bất khả thi.

Công nghệ này mở ra rất nhiều cơ hội mới. Nó có khả năng cách mạng hóa các mô hình thương mại, năng lượng, tài chính, chính trị, bất động sản và nhiều ngành công nghiệp khác hiện nay.

Nếu sự trỗi dậy của các nền tảng thị trường trị giá hàng tỷ đô la đánh dấu thập kỷ cuối cùng của lịch sử công nghệ, sẽ không quá xa vời khi tưởng tượng rằng tương lai 10 năm tới sẽ được định nghĩa bởi blockchain, khi chúng ta thấy các mạng lưới gián đoạn và phân cấp toàn bộ thị trường, phân phối lại của cải và tối đa hóa hiệu quả kinh tế trong quá trình này. Cuộc cách mạng blockchain vẫn còn rất nhiều tín hiệu khả quan.

Theo tác giả: Alan Seng

Dịch bởi: Devera Academy