4 từ khóa cốt lõi của một hệ thống Blockchain
Blockchain - một từ khóa chưa bao giờ ngừng hot, bởi có nhiều người làm giàu nhờ vào các loại tiền ảo điển hình là Bitcoin. Blockchain là gì? Nó cho phép chúng ta làm gì? Bạn có thực sự hiểu về nó hay chỉ là biết về Blockchain thông qua một vài suy đoán mơ hồ.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về đặc tính khiến blockchain trở nên độc đáo thông qua các ví dụ minh họa thực tế và khi nào nên áp dụng một hệ thống blockchain. Bây giờ, hãy cùng bắt đầu với thành phần cơ bản nhất của blockchain: database
Database
Blockchain là một loại cơ sở dữ liệu (database). Nếu bạn chưa hiểu về khái niệm cơ sở dữ liệu, bạn có thể tạm hiểu đơn giản nó như một sheet của Excel, lưu trữ những thông tin quan trọng như các giao dịch Bitcoin hoặc các thông tin định danh khác. Lấy ví dụ bảng Excel: cơ sở dữ liệu của ta là một bảng Excel to với rất nhiều dòng ghi thông tin người gửi, người nhận và số tiền gửi.
Distributed database
Distributed (phân tán) có nghĩa là thay vì lưu trữ cơ sở dữ liệu của ta ở một nơi, ví dụ như máy tính của ngân hàng hay công ty tài chính, cơ sở dữ liệu sẽ được lưu ở nhiều nơi khác nhau. Do vậy, mọi người tham gia vào xây dựng hệ thống sẽ đều có một bản sao giống hệt của file Excel trên. Vậy làm sao ta đảm bảo được mọi người đều có cùng phiên bản mới nhất của file Excel này?
Decentralized Distributed Database
Để giải quyết được vấn đề đồng bộ trên, ta đi đến khái niệm tiếp theo: decentralised. Blockchain là một loại hình decentralised distributed database. Lấy ví dụ file Excel, nếu có một thực thể trung tâm (ví dụ như ngân hàng) có trách nhiệm cập nhật file Excel và gửi đến cho mọi người, thì thực thể này sẽ có thể lạm quyền hoặc vì lý do nào đó không thực hiện được nhiệm vụ. Đây là trường hợp centralised.
Một blockchain được gọi là decentralised vì nó không cần một thực thể trung tâm cập nhật các bản ghi của database. Thay vào đó, tất cả các thành viên xây dựng cơ sở dữ liệu sẽ bỏ phiếu đế cập nhật bản ghi (thêm một dòng vào file Excel). Nếu hơn nửa thành viên đồng ý, bản ghi (file Excel) sẽ được cập nhật cho mọi thành viên.
Trong thực tế thì đây là một vấn đề khó, còn được gọi là cơ chế đồng thuận (Consensus Mechanism), và có hai hướng giải quyết chính: Proof of Work (như Bitcoin và Ethereum) và Proof of Stake (như Cardano, Polkadot, …).
Cryptographic Decentralised Distributed Database
Cryptography (mã hóa) là tên gọi chung của các thuật toán bảo mật, giúp bảo vệ hệ thống khỏi kẻ xấu. Ngoài ra, mã hóa còn có công dụng ẩn thông tin: thay vì tên của người dùng xuất hiện trên hệ thống, sẽ có một định danh khác xuất hiện để đại diện cho người dùng, giống như thế này:
0000000000000000e067a478024addfecdc93628978aa52d91fabd4292982a50
Cryptography giúp bảo mật hệ thống blockchain và giúp cho cơ chế lưu trữ thông tin phân tán hoạt động. Đây cũng là một phần quan trọng của các cơ chế đồng thuận.
4 từ khóa: Database, Distributed, Decentralized và Cryptography tạo nên cốt lõi của hầu hết các hệ thống blockchain.
Công dụng của blockchain
Đặc điểm chính của blockchain, cũng là đặc điểm tốt nhất của nó, chính là việc mang đến quyền kiểm soát và chủ quyền của dữ liệu hoặc tiền tệ của của mọi người. Ngoài ra, blockchain có những đặc điểm khác có lợi cho một database như tính minh bạch và dễ kiểm soát.
Có rất nhiều thông tin về việc blockchain được sử dụng cho nhiều công việc khác nhau như quản lý chuỗi cung ứng (Supply Chain Management), tuy nhiên, không phải công việc nào cũng cần sử dụng blockchain.
Mục tiêu chính của blockchain là decentralisation: loại bỏ những trung gian không cần thiết để tránh sự lạm dụng quyền lực. Ví dụ: ngân hàng đảm bảo cho người giao dịch là tiền sẽ vào đúng tài khoản, nhưng đổi lại thu phí nhiều, yêu cầu ta làm theo quy định của ngân hàng và cuối cùng vẫn kiểm toán tiền của người giao dịch.
Với Bitcoin đóng vai trò thay thế cho ngân hàng, người dùng có thể gửi thông tin hoặc tiền mà không cần qua một bên cụ thể nào, nắm quyền kiểm soát hoàn toàn của tài sản của mình. Để người dùng có thể thực hiện điều này, hệ thống Blockchain phải đảm bảo được cho người dùng giống như ngân hàng. Đây chính là giá trị chính của blockchain: phi tập trung đáng tin cậy (trustworthy decentralization) và sự giao dịch giữa những cá nhân không tin cậy lẫn nhau.
Có nhiều phương pháp dễ và hiệu quả hơn blockchain để ghi nhận các giao dịch. Tuy nhiên, chưa có phương pháp nào loại bỏ những trung gian như blockchain đã làm được.